یکی از مهمترین عوامل خطر در آسیب هاي ناشی از حوادث ترافیکی سرعت میباشد، که هم بر خطر تصادف و هم بر شدت آسیبها تاثیر می گذارد. با کنترل سرعت میتوان از بروز تصادفات پیشگیري نمود و ضربه ناشی از تصادفات و شدت آسیب ...
مهمترین عوامل تاثیر گذار بر ایمنی سفر در جادهها و کاهش آسیب ناشی از تصادفات :
-1 کنترل سرعت
-2 کنترل خستگی
-3 استفاده از وسایل و تجهیزات ایمنی نظیر کمربند ایمنی، صندلی ویژه کودك،کلاه ایمنی
-4 رانندگی صحیح و کنترل خودرو قبل از رانندگی
کنترل سرعت:
یکی از مهمترین عوامل خطر در آسیب هاي ناشی از حوادث ترافیکی سرعت میباشد، که هم بر خطر تصادف و هم بر شدت آسیبها تاثیر می گذارد. با کنترل سرعت میتوان از بروز تصادفات پیشگیري نمود و ضربه ناشی از تصادفات و شدت آسیب وارده بر مصدوم را کاهش داد. در بیشتر کشورهاي جهان سرعت مهمترین عامل بروز مصدومیتهاي ناشی از حوادث ترافیکی می باشد. ارتباط بین سرعت و شدت آسیب، غیر قابل انکار است.
عابران پیاده در تصادف باخودرویی که 80 کیلومتر در ساعت سرعت دارد، به طور تقریبی اصلاً شانس زنده ماندن ندارند. در واقع شانس زنده ماندن عابران پیاده با افزایش سرعت خودرویی که با آنها برخورد میکند کاهش مییابد. همچنین سرعت بر شدت ضربه تصادف تأثیر میگذارد. احتمال مرگ براي سرنشینان خودرو با سرعت 80 کیلومتر در ساعت 20 برابر زمانی است که سرعت حین تصادف 30 کیلومتر درساعت باشد.
سرعت بالا در حین رانندگی زمان توقف، مسافت توقف و شدت ضربه تصادف را براي سرنشینان و عابرین افزایش میدهد.
- سن راننده
- جنس
- میزان خستگی
- تعداد سرنشینان خودرو
- قدرت خودرو
-
ارتباط بین سرعت و شدت آسیب، نوعی ارتباط مستقیم میباشد، به طوریکه افزایش 5 درصدي سرعت باعث افزایش حدوداً 20 درصد میزان سوانح منجر به مرگ میشود.
خستگی و عوامل محیطی:
خستگی ایجاد شده ناشی از بیخوابی، مصرف موادمخدر و الکل عامل مهمی در بروز تصادفات مرگبار میباشد. پژوهشها نشان میدهند که تاثیرات خستگی برروي راننده با تاثیرات موادمخدر در این زمینه همسان است. در زمان رانندگی، خستگی حالت عصبی را افزایش میدهد و توانایی بروز واکنش صحیح را مخدوش میکند. در حالت خستگی راننده گرایش دارد سرعتش را بیشتر کند. افرادي که در طول شبانه روز 3 ساعت یا کمتر خوابیده باشند(اختلال شدید خواب)، در معرض بالاترین میزان خطر تصادف قرار دارند. خطر بروز حوادث ترافیکی در حوالی ساعت 2صبح پنج برابر بیشتر از ساعات دیگر شبانه روز است.
گرماي محیط هرچه بیشتر باشد، احتمال بروز حوادث با عامل انسانی نیز بیشتر میشود. هرچه محیط گرمتر باشد، چنانچه فرد سعی نکند که وضعیت گرمایی بدنش را کنترل کند به دلیل کاهش آب بدن، فرد زودتر از معمول احساس خستگی میکند و اگر به این امر توجه نشود امکان بروز انواع تصادفات بیشتر میشود.
کمربند ایمنی:
استفاده از کمربند ایمنی بهعنوان یکی از موثرترین راهکارهاي کاهش میزان آسیب در حوادث رانندگی بهشمار میآید که تا به حال بیش از هر مداخله دیگري جان انسانها را نجات داده است. به طوري که بر اساس مستندات نسبت شانس زنده ماندن فردي که کمربند ایمنی میبندد در مقایسه با فردي که نمیبندد 5 برابر بیشتر است، زیرا کمربند ایمنی از هر جهت ضربه وارده را در تصادفات کاهش میدهد. کمربند ایمنی بدن سرنشین یا راننده را روي صندلی ثابت نگه میدارد و درصورت جلورفتن این میزان از چند سانتیمتر تجاوز نخواهد کرد.
و در سرنشینان عقب خودرو 25 تا 75 % کم - کمربند ایمنی شانس مرگ را در سرنشینان جلوي خودرو میکند. باورهاي نادرستی چون کاهش مهارت رانندگی، از بین رفتن آرامش و راحتی راننده، چروك شدن لباسها و غیره باعث افزایش شدت جراحات و آسیبها در تصادفات میگردد. میزان استفاده از کمربند ایمنی در کشورهاي مختلف، با توجه به وضع قوانین، اجرا و پشتیبانی از آن متفاوت است. قوانین مناسب روشن و توجیه شده، در خصوص اجباري نمودن بستن کمربند ایمنی در استفاده هر چه بیشتر از آن مؤثر است.کمربند ایمنی در ابتدا بهصورت دونقطهاي (مانند کمربند ایمنی در هواپیماهاي مسافربري) در دهه چهل میلادي طراحی و توسط برخی شرکتهاي آمریکایی در خودروهاي تولیدي کارگذاري شد. پس از آن در دهه پنجاه میلادي، کمربندهایی طراحی شدند که برخلاف کمربندهاي معمول آن زمان، به صورت اریب از روي سینه سرنشین خودرو رد میشد. اما این طرح نیز پس از آزمایشهاي اولیه بهدلیل بالابودن خطر مصدومیت اعضاي داخلی بدن، کنار گذاشته شد. سرانجام در سال 1958 با به کارگیري سه نقطه اتکا توسط یک مهندس سوئدي صنایع هواپیماسازي بهنام نیلس بوهلین تحول بزرگی در طراحی و تولید کمربند ایمنی بوجود آمد.
کمربند ایمنی سه نقطه اي طوري طراحی شده بود که با استفاده از یک دست بسته میشد. شرکت ولوو به عنوان ثبت کننده این اختراع، ضمن خارج ساختن انحصار تولید این وسیله به منظور ترویج و پیشبرد آن، از سال 1959 به عنوان نخستین شرکت خودروسازي، بهکارگیري آن در اتومبیل هاي تولیدي خود آغاز کرد.
صندلی ویژه کودك:
در ایران سوانح و حوادث ترافیکی جز علل مهم مرگ و میر کودکان زیر 5 سال به شمار میرود. در آغوش گرفتن کودك در صندلی جلوي اتوموبیل بسیار خطرناك است. در صورتی که سرعت وسیله نقلیه 50 کیلومتر در ساعت باشد، نمیتوان کودك را کنترل کرد و کودك صددرصد با داشبورد و شیشه جلو برخورد میکند و به دنبال آن آسیب ها و پیامدهاي شدیدي پیش خواهد آمد.
صندلی مخصوص کودك در تصادفات، مرگ کودك زیر 1 سال را تا 70 % و مرگ کودك 1 تا 4 سال را 54 % تا %80 کاهش میدهد.
استفاده از صندلی کودك به وزن و سن او بستگی دارد. نحوه نشاندن کودك در خودرو با توجه به سن و وزن او متفاوت است:
صندلی رو به عقب که مخصوص شیرخواران است. این صندلی براي کودکان کمتر از یک سال و یا وزن کمتر از 13 کیلوگرم استفاده میشود. با توجه به اینکه کودکان ستون فقرات آسیب پذیري دارند جهت دستیابی به ایمنی بیشتر و جلوگیري از حرکت ناگهانی در ناحیه ستون فقرات، این نوع صندلی به صورت رو به عقب در خودرو نصب میشود.
نکته: اگر خودرو مجهز به کیسه هواي سمت شاگرد باشد، هرگز نباید صندلی رو به عقب در صندلی جلو خودرو(صندلی شاگرد)نصب شود.
صندلی رو به جلو که مخصوص کودکان است. این نوع صندلی براي کودکان با سن یک الی 5 سال و وزن بین 9 الی 18 کیلوگرم (بسته به قد و وزن کودك) مناسب است.
صندلی نگهدارنده که مجهز به کمربند ایمنی است. این صندلی جهت استفاده کودکانی که وزن بین 15 الی 25 کیلوگرم است طراحی و ساخته شده است. اصلاح نحوه قرار گرفتن کمربند ایمنی خودرو روي بدن کودك(به دلیل افزایش سطح ارتفاع قرارگیري کودك)، مهمترین ویژگی این نوع صندلی میباشد.
استفاده نادرست از صندلی ویژه کودك، میزان تأثیرگذاري این وسیله را در کاهش آسیبها کم میکند. استفاده از کمربند ایمنی مخصوص بزرگسالان براي کودکان خطرناك است. زیرا هنگام تصادف به راحتی از میان آن به بیرون پرت میشوند. کودکان از 12 سالگی به بعد، میتوانند مانند بزرگترها در صندلی جلو بنشینند و از کمربند ایمنی خودرو
استفاده کنند اما بچههاي زیر 12 سال یا کوتاه قامت (کمتر از 130 سانتیمتر) باید فقط در صندلی عقب بنشینند.
کلاه ایمنی:
استفاده از کلاه ایمنی به عنوان یکی از سادهترین و بهترینها روش براي کاهش میزان آسیب در حوادث رانندگی موتورسیکلت میباشد. هنگام بروز تصادف، موتورسیکلت فاقد هرگونه سیستم محافظ است و خطرناكترین وسیله نقلیهاي است که درصد بالایی از تلفات جانی را به خود اختصاص داده و صدمات جبران ناپذیري به نقاط حساس بدن به ویژه سر و صورت راکب وارد میشود. کوچک بودن حجم موتورسیکلت نسبت به خودرو، بالا بودن قدرت مانور، ارزانی قیمت، ترافیک شهري، جوان پسند بودن موتورسیکلت از دلایل استفاده روزافزون این وسیله است. به همین دلیل به نکاتی درباره لزوم و ضرورت استفاده از کلاه ایمنی اشاره میکنیم.
- با توجه به نمونههاي عینی، استفاده از کلاه ایمنی هنگام بروز حادثه، خطر ضربه مغزي و تصادف منجربه
فوت را کاهش میدهد.
- احتمال برخورد اجسام و ذرات معلق به سر و صورت موتورسوار، را کم میکند.
- از لحاظ روانی بر فردي که از کلاه ایمنی استفاده میکند، شخصی با فکر، دوراندیش و قابل احترام از دیدگاه
سایرین است.
- گرم شدن سر و تمایل به صحبت در سرنشین ان دو عامل اساسی در عدم استفاده از کلاه ایمنی می باشد . متاسفانه گاهی راکبین موتورسیکلت از کلاههاي غیر استاندارد یا بدون فک استفاده میکنند.
- عدم رعایت مقررات رانندگی، عدم مهارت کافی در رانندگی، عدم استفاده از تجهیزات مناسب ایمنی، نبودن مسیر ویژه براي موتورسیکلت و نامناسب بودن راهها عوامل مهم در افزایش آسیبهاي موتورسواران است.
کلاه ایمنی موتور سواران خطر و شدت آسیب را تا 72 % و خطر مرگ را تا 40 % کاهش میدهد.
تلفن همراه: حواسپرتی ناشی از تلفن همراه باعث عکس العملهاي تاخیري(در گرفتن ترمز و یا توجه به علایم راهنمایی و
رانندگی)، انحراف از مسیر و عدم رعایت حداقل فاصله طولی میگردد.
رانندگانی که از تلفن همراه استفاده می کنند 4 برابر رانندگانی که از تلفن همراه استفاده نمیکنند درمعرض تصادفات رانندگی قرار دارند.
استفاده از سیستمهاي hands free در مقایسه با سیستمهاي hands hold مزیتی نداشتهاند.
دید مناسب(دیدن و دیده شدن):
دید نامناسب یک عامل خطر کلیدي است که سرنشینان خودرو و عابران پیاده را مورد تهدید قرار میدهد. وقوع تصادفات رانندگی در غروب یا شب و در هنگام طلوع خورشید بر اثر دید ناکافی بیشتر از ساعات دیگر شبانه روز اتفاق میافتد. نورناکافی معابر، استفاده نکردن از تجهیزات ایمنی نظیر چراغ خطر و شبرنگ در عقب، جلو و روي چرخهاي دوچرخه و ناسالم بودن چراغ موتورسیکلت و وسایط نقلیه احتمال رخداد حادثه را تشدید مینماید.
ارزیابی و کنترل خودرو رفع عیوب قبل از رانندگی:
- ارزیابی خودرو قبل از رانندگی یعنی پاسخ به پرسشهاي ذیل:
- آیا به تازگی خودروي خود را براي ارزیابی فنی – مکانیکی بازدید کردهاید؟
- آیا نشانگرهاي خودرو، نظیر راهنما و صفحه کلیدها، عقربه کیلومتر شمار، درجه آب و روغن و بنزین سالم است؟
- آیا وضعیت باتري، روغن موتور، روغن ترمز و رادیاتور مناسب است؟
- آیا عاج لاستیک ها مناسب است؟
- آیا پیچ و مهره چرخها محکم است؟
- آیا باد چرخها میزان است؟
- آیا کارکرد ترمزها مناسب است؟
- آیا فرمان سالم است؟
- آیا چراغها، بوق، برف پاك کن و غیره سالم است؟
رعایت فاصله مطمئنه
در صورت حفظ فاصله طولی مناسب با سایر وسایل نقلیه به ویژه با وسیله نقلیه جلویی در مواقع ضروري و رویایی با موقعیت هاي مخاطره آمیز، میتوان سریعتر و راحتتر عکس العمل نشان داد. براي رعایت و محاسبه فاصله مناسب با وسیله نقلیه جلویی میتوانید سرعت خودرو را به عدد 10 تقسیم و حاصل آنرا در همان عدد ضرب نمایید.
براي رعایت و محاسبه فاصله مناسب با وسیله نقلیه جلویی میتوانید سرعت خودرو را به عدد 10 تقسیم و حاصل آنرا در همان عدد ضرب نمایی د. مثلاً اگر سرعت خودروي شما 60 کیلومتر د ر ساعت 3 متر فاصله مناسبی است که شما باید با وسیله نقلیه جلویی حفظ نمایید.
در یک فاصله 100 کیلومتري، رانندهاي که با سرعت 110 کیلومتر در ساعت رانندگی می کند، تنها 9 دقیقه زودتر از راننده اي که با سرعت 95 کیلومتر در ساعت رانندگی می کند، به مقصد می رسد. آیا 9 دقیقه صرفه جویی در زمان ارزش آن را دارد که جان خود و دیگران را به خطر بیاندازیم؟
نکات کلیدي و مهم براي پیشگیري از حوادث ترافیکی:
- استفاده از وسایل محافظت کننده از جمله کمربند ایمنی، کلاه ایمنی و صندلی مخصوص در کودکان تلفات حوادث ترافیکی را به میزان قابل ملاحظهاي کاهش میدهد.
- توصیه میشود حین رانندگی بویژه در مسیرهاي طولانی به محض احساس خستگی و خواب آلودگی در محل مناسبی توقف نموده و استراحت کنید.
- در محلهاي پرجمعیت، مانند مراکز خرید، مدارس وکنار پارکها .. به عابران پیاده توجه کنید.
به تابلوها و علایم رانندگی و ایمنی جاده توجه کنید.
- استفاده از لباسهاي روشن و اطمینان از سالم بودن چراغ روشنایی جلو و عقب و چراغ ترمز خودروها و موتورسیکلتها جهت افزایش احتمال دیدن و دیده شدن ضروري میباشد.
- طور موکد توصیه گردیده هرگز در حالی که عصبانی هستید، رانندگی نکنید.
- هرگز در حال رانندگی با سرنشینان خودرو گفتگو نکنید. همچنین توجه داشته باشید که خوردن و آشامیدن و استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی عملی بسیار خطرناك است.
- اگر به هر علت در جاده و به ویژه در بزرگراه ها ناچار به توقف شدید، با قراردادن علائم ایمنی مانند مثلث شبرنگ رانندگان دیگر را مطلع کنید. در چنین شرایطی پس از پیاده شدن از خودرو به صورت ناگهانی وارد جاده نشوید.
- اگر دچار حادثه شدید بلافاصله با اورژانس با شماره 115 و پلیس با شماره تلفن 110 تماس بگیرید.
- آهسته و با احتیاط برانید تا سلامت به مقصد برسید.
نکته هاي مهم ایمنی براي کودکان و والدین:
- نشاندن کودك در صندلی ویژه کودکان که در صندلی خودرو نصب شده باشد.
- ایستادن کودك در خودرو خطرناك است، پس هرگز نباید به او اجازه این کار داده شود.
- هنگام حرکت خودرو از نشاندن کودکان در صندلی جلو و بغل راننده و یا فرد کنار راننده خودداري کنید.
-
- اگر خودرو مجهز به کیسه هواي سمت شاگرد باشد، هرگز نباید صندلی کودك رو به عقب در صندلی جلو خودرو(صندلی شاگرد)نصب شود.
هرساله صدها کودك در اثر تصادفهاي جادهاي جان خود را از دست داده یا مجروح میشوند، ولی متاسفانه والدین هیچ گاه تصور نمیکنند که ممکن است روزي کودکان آنها دچار حادثه شوند و به هشدارها توجه ندارند. بیایید با رعایت اصول ایمنی، باعث کاهش مرگ و میر و آسیبهاي ناشی از حوادث ترافیکی شویم که علاوه برزیان هاي مالی و اقتصادي جبران ناپذیر، اثرات اجتماعی به مراتب ناگوارتري از جمله از هم پاشیدگی کانون خانواده، بروز انواع ناراحتیهاي روحی - روانی و مشکلات مرتبط با بزهکاري و اعتیاد را در پیدارد. احتیاط شرط اول ایمنی است. هرقدرهم که در رانندگی تجربه دارید باز هم احتیاط کنید.
احتیاط کردن در رانندگی نشانه ترس یا کم تجربگی نیست، علامت و نشانه علاقمندي شما به جان و مال خودتان و دیگران است.